Basketbolda öfke kontrolü

"Söz konusu spor olunca ekran başında maçı izleyen seyirciden, salondaki taraftara; oyunculardan, hakemlere kadar öfkelenen insanlarla çok sık karşılaşmışsınızdır… Özellikle sahada öfke biraz daha kontrolsüz hale gelebiliyor… Kritik maçlar sonrası koltuklara zarar verilmesi, sahaya cisimler fırlatılması, küfürler, birbirine saldıran fanatikler, çıkan kavgalı görüntüler hep haber olmuştur. Peki sporda insanları bu kadar öfkeli yapan nedir?"

Acaba başka türlüsü olabilir miydi? Daha kontrollü olabilmek mesela… Adil bir şekilde maçı oynayıp, sükuneti korumak, kişisel duygu olan öfkeyi kendi içinde henüz yıkıcı olmadan kontrol edip oyuna daha kısa sürede odaklanmak… Aslında mümkün! Ancak bu kadar önemli bir konu iken sporda ve basketbolda özellikle bu alanın desteklenmemesi bir eksiklik. Bu yazıda öfkenin ne olduğunu, öfkelenince vücutta ne gibi değişiklikler olduğunu, basketbolcuları tam olarak nelerin sinirlendirdiğini, bu öfke ile nasıl baş edebileceklerini, öfke kontrol terapi ve eğitimlerinde neler öğrendiklerinden bahsettim.

Aslında öfke de diğer bütün duygularımız gibidir. Ancak bazen öyle yerlerde ve öyle durumlarda ortaya çıkar ki sakinliğimizi ve sükunetimizi korumamız gerekir. Çünkü korumazsak başımıza daha büyük dertler gelebilir, avantajlı durumlarımızı dezavantaja çevirebilir ve kendi aleyhimizde sonuçlara neden olabiliriz. Basketbol ve spor da işte tam bu durumlardan biridir. 

Öfkelendiğiniz zaman sinir sistemi bir dizi reaksiyon oluşturur. Nefes alıp verme hızı artar, kalp atışları hızlanır, nabız artar, tansiyon artar, terleme olur, gözbebekleri genişler, eller ve ayaklar titreyebilir. Stres hormonu artar. Stres hormonu artınca da vücutta savaş yada kaç tepkisi oluşur. Öfke o anlık dikkati ve konsantrasyonu yavaşlatır.

Basketbolcuların dikkatlerini toplamaları ve sakinleşmeleri için çok kısa bir süreleri vardır. Özellikle de maç tüm hızıyla devam ettiği için çoğu zaman düşünsel bazda müdahale gerekmektedir. Birçok zaman düşünsel değişim için bile yeterli süre yoktur. Oyun devam etmektedir ve basketbolcular toparlanmaları gereken süreden daha fazla süreyi öfkeli geçirdiklerinde dikkatleri dağılır. Odaklanma sorunu yaşarlar. Oyundaki verim düşer ve hatta bazen kontrolünü kaybetmiş gibi hissedebilirler.

Daha olumlu düşünceleri bulup olumsuzlar yerine koyabilmek üzerine ciddi alıştırmalar yapmak çok kritik maçlarda kontrollü olmayı sağlayacaktır. Bazı maçlar daha gergin geçebilmektedir. Öfke kontrol edilirken basketbolcuların kendilerine aslında tam olarak neyi kontrol etmek istedikleri, hangi düşüncelerin o anda kendilerinde öfke yarattığını, tam olarak bu öfke ile karşı tarafa ne ifade etmek istedikleri öğretilir. 

Maçlarda çok görülen tablolar, oyundan çıkmak, sakatlanmalar, yaralanmalar, kendilerine yapılan sert müdahaleler, olası durumlara itiraz ederken kendilerini anlatamamaları, heyecanlanmaları, öfkelenmeleri yada paniklemeleridir. Bu tarz durumlarda bir kriz anı oluşur, vücutta belirttiğim tepkiler olur ve içsel olarak durumun dengelenmesi gerekir. Bu gibi durumlarda kritik kararların alınması lazım gelir. Hak ararken öfke ile haksız duruma düşmemek gerekir.

Oyuncuları öfkelendiren birçok şey vardır. Seyircilerin onur kırıcı tezahüratları, oyun esnasında takım arkadaşına yada karşı takımdan birine kızmak, sert oyun tavırları, koça öfke, koçun oyunculara öfkesi, alınan cezalar, kendilerine haksızlık yapıldığının düşünülmesi, rekabetle yeterince baş edememek, kontrol kayıpları, kendi özel hayatlarında düzen olmaması, düşük motivasyon, yorgunluk, fiziksel ihtiyaçlar gibi onların sinirlenebilmeleri için gözle görülen yada o anda gözlemlenemeyen birçok faktör vardır.

Öfke kontrolü sadece maç içinde yapılması gereken bir davranış olmaktan çok bir yaşam biçimi haline gelmelidir. Daha sakin bir yaşam tarzını benimsemek, sinirlenilen şeylere karşı daha tahammüllü olabilmek ve tahammül eşeğini yükseltebilmek bir yaşam stili halini almalıdır. Öfke insan hayatının kalitesini ve uzunluğunu bile etkileyebilmektedir. Öfke kontrolünü öğrenmek insanların hayatlarına yıllar kazandırabilir. Öğrenilmemiş durum ise insanların hayatlarından yıllar götürebilir. Bir basketbolcu ve sporcu olarak öfke problemi yaşıyorsanız, size özel yapılandırılmış psiko-eğitim almanız kariyer hayatınızı daha yukarı basamaklara taşıyacaktır.