Basketbolcularda 'Tükenmişlik Sendromu'

"Sürekli yoğun tempoda devam eden maçlar, yetişilmeye çalışılan antrenmanlar, derken stres, basketbolcuların psikolojisini etkiliyor. Yoğun tempoda çalışan basketbolcular gününün çoğu antrenmanlarda maçlara hazırlanırken geçiyor ve stresle etkili bir şekilde baş edemediklerinde tükenmişlik sendromları yaşayabiliyorlar."
 
Tükenmişlik sendromu ilk etapta tahammül düzeylerine ve motivasyonlarına yansıyor. Yıpranan oyuncularda artık eskisi gibi tahammül gösterememe, daha çabuk öfkelenme gibi durumlar görülebiliyor. İlerleyen zamanlarda gerginlik beden duruşuna yansıyor. Beyin, bedene sanki her an tehlike gelecekmiş gibi tetikte olmayı gerektiren sinyaller gönderiyor ve gergin duruşlarla fiziksel ağrılar başlıyor. Strese bağlı ağrılar, bazen boğulmuşluk hisleri, panik ataklar görülebiliyor. Daha sonra da oyuncuların fiziksel olarak uyku ve yeme düzenleri bozulabiliyor. Uzun süre bu yıpranmışlık hâli kabul edilmeyip mevcut enerjiden kullanıldığında da depresyon gibi psikiyatrik durumlara yol açabiliyor. 
 
Yoğun tempoda maçları oynayan basketbolcuların tükenmişlik sendromuna yakalanmamaları için belirtiler başladığı andan itibaren psikolojik olarak desteklenmeleri gerekmektedir. Profesyonel olarak desteklendiklerinde depresyon, panik atak gibi psikiyatrik durumların önüne geçilmekte ve etkili iletişim yöntemleri kullanarak kendilerini daha net bir şekilde ortaya koymaları sağlanmaktadır.
 
Özellikle takım ortamında en çok tüketen durumlar; oyuncuların sınır koyamaması, hayır diyememesi, fazla performansı misyon edinmeleri, koçları tarafından yeteri kadar onaylanmamaları, motivasyonsuzluk, takım arkadaşları tarafından dışlanmaları, takım içi mobbing'e uğramaları gibi baş etmeleri gereken durumlarda etkili iletişim yöntemlerini kullanamamaları olarak tanımlanabilir.
 
Tükenmişlik sendromu birçok kez basketbolcuların spor dünyasına atılmadan önce kendilerini ve potansiyellerini yeteri kadar bilememesinden kaynaklanmaktadır. Örneğin, bir oyuncu kendisine verilen sorumluluğu sürdürmekte güçlük çekiyorsa bunu etkili bir şekilde ifade etmelidir. Teoride bu şekilde olsa da pratik uygulamalarda oyuncular tükenmişlik durumlarını paylaşmak istememektedirler... Ve problemleri içlerinde büyüterek, kendi başlarına durumun içinden çıkamaz hale gelmektedirler. Bu sebepten kendini etkili bir şekilde ortaya koymayı öğrenme gereksinimi doğmaktadır.
 
Tükenmişlik ile baş edebilmede basketbol ve spor becerileri bu noktada anlam kazanmaktadır. Bu ihtiyaç dolayısıyla takımların da oyuncularının mutlu hissetmesini sağlamak amacıyla sorumluluk almasını sağlamalı ve eğitimler ile ilişkilerinde fark yaratmaları yoluna gitmeleri gerekmektedir. Bunun için belirli teknikleri öğrenmek gerekir. 
 
Takımların başarıların arkasında çoğu zaman kendilerini geliştirmek adına alınmış pratikteki eğitimler vardır. Bunun için spor psikologlarının takım içi gerekli ölçme ve değerlendirmeleri yapabilmeleri sağlanmalıdır. Örneğin rutin ruhsal durum değerlendirmesi ve motivasyonel eğitimleri düzenlemeleri basketbolcuların mutluluğunu arttıracağı gibi maç verimliliğini de yükseltecektir.
 
Tükenmişlik sendromuna takım içi çözümler olacak programlar düzenlemek gerekir. Bu programlar içerik açısından çok yönlü ve çözüm odaklı olmalıdır. Oyuncuların kendi takım arkadaşlarından, koçlarına kadar nasıl konuşmaları gerektiğinden, bir maçta ya da sonrasında TV kanallarına röportaj verirken kitlelere verilmek istenilen mesajlardan ve dış görünüşlerinden, imajlarından yola çıkarak bütünsel olarak her şey ele alınmalıdır. Profesyonel bir hizmet almak bu sebeple modern çağın önemli gereksinimlerinden olmuştur. 
 
Beden dili, mimiklerin kullanımı, konuşma sanatı, karşıdaki kişiyi kırmadan hayır diyebilme becerisi, maçları yönetebilmek, gevşemek, stres,  öfke ile heyecan ve diğer duyguları fark edebilmeyle kontrol edebilmek... İyi bir giyim seçmek, geleceği programlamak, plan yapabilmek, yaratıcı vizyon ve misyon oluşturabilmek, özgüven kazandırmak, liderlik, karşıdaki kişinin ihtiyaçlarını sezinlemek, rakiplerle baş edebilmek, çözüm üretme, empati yapabilmek ile ilgili becerileri kazandıran workshopların takım ortamlarında düzenlenmesi de fayda sağlayacaktır.
 
Eğitimler ve yapılan rutin psikolojik değerlendirmeler sonucunda sporcular stres ile baş edebilecek hâle gelecek ve tükenmişlik sendromuna yakalanma oranları azalacaktır.