Milyar dolarlık yapı

Yavuz ÇANDIR

Dünyanın en büyük basketbol organizasyonu olarak nitelendirilen NBA, bu sıfatı sadece basketbolcular ve koçlar nedeniyle değil arkasında tasarlanmış harika bir iş modeli nedeniyle de hak ediyor.

Örneğin NBA Yönetimi'nin 1940'l yıllarda kurguladığı ve 1984-85 sezonundan itibaren ise uygulamaya koyduğu salary cap kuralı yani, haksız rekabeti önlemek amacıyla bir takımın oyuncularına dağıtacağı maksimum maaş tutarı sayesinde tüm kulüpler finansal olarak çok doğru bir şekilde yönetilmiştir. Bu kural sayesinde NBA, sadece birkaç kulübün hegemonyası ile geçmemekte ve her kulübün doğru olarak kuracağı kadro yapılanmasına göre iddialı olmasını sağlıyor.

NBA'de yer alan 30 kulübün gelirlerinin son 8 yılda yüzde 100 artması ve 2016-17 sezonunda tüm kulüplerin elde ettiği gelirin 7.4 milyar dolar olması, bu doğru iş modelinin en rasyonel kanıtı olsa gerek. Ortalama her kulübün senelik 250 milyon dolara yakın gelir elde ettiği bu modelde değirmen nasıl işliyor? Detaylarını 4 ana başlıkta inceleyelim...

YAYIN ANLAŞMALARI

2007 yılında NBA Yönetimi'nin ligin 8 yıllık yayın hakları için yaptığı 7.4 milyar dolarlık anlaşmayı finans uzmanları abartılı olarak yorumlamıştı. 2014 yılında yayıncı şirketler ile masaya oturan NBA Yöneti, bu kez masadan 9 yılı kapsayan 24 milyar dolarlık bir anlaşma ile kalktı. 8 yıl gibi kısa sayılabilecek bir süre içinde yaşanan yüzde 224'lük artışın en büyük sebebi ise NBA'in medya görünürlüğünün önemli bir seviyede yükselmesi olarak gösterilebilir. 2007 yılına kadar NBA finalleri içinde en çok reyting alan maç 2004 yılındaki Pistons-Lakers karşılaşması iken 2007 yılından 2014 yılına geçen süre arasında ise bu rekor üç defa tazelendi.

Ulusal kanallar ile yapılan yayın anlaşmalarının yanı sıra NBA kulüpleri, yaptıkları bölgesel yayın anlaşmaları ile de gelir elde edebilmektedir. Buna en yakın gösterebileceğimiz örnek ise Lakers'in 2011 yılında bölgesel bir televizyon kanalı ile 4 milyar dolar karşılığında yaptığı 20 yıllık yayın anlaşmasıdır.

BİLET SATIŞLARI

Bilet satışları NBA kulüplerinin elde ettiği gelirler içinde hayati bir rol oynamaktadır. Bilet satışlarının gelirler içindeki payı ortalama yüzde 30 seviyesinde.

Uzun yıllardır en yüksek seyirci ortalamasına sahip olan Bulls, 2017-18 sezonunda maç başı 20 bin 776 kişiye ev sahipliği yaptı. Bulls'u, Cavaliers ve 76ers 2007 yılında NBA Yönetimi'nin, ligin takip etti. Biletlerden elde edilen gelire 8 yıllık yayın hakları için yaptığı 7.4 mil- baktığımızda ise 2017-18 sezonunda Golden State Warriors, 143 milyon dolarlık geliri ile en tepede yer alıyor. Warriors'u 130 milyon dolarlık geliri ile New York Knicks takip ediyor.

LİSANS ANLAŞMALARI

2015 yılı haziran ayında NBA Yönetimi, Adidas ile devam eden NBA ürün ve forma üretimi lisansı ortaklığını sona erdirme kararı aldı ve Nike ile 8 yılı kapsayan 1 milyar dolarlık bir anlaşma imzaladı. Bir önceki ortaklığa göre yüzde 245'lik bir gelir artışı anlamına gelen bu anlaşma, NBA kulüplerinin gelirlerine de doğrudan etki etti. 2017-18 sezonundan itibaren devreye giren bu anlaşmanın NBA'e ve dolayısıyla kulüplere küresel pazarda yeni bir hava katacağı bekleniyor.

SPONSORLAR

Bir NBA maçı izlerken en çok dikkat çeken durumlardan biri de markalardır. Küresel ekonomide yer alan pek çok marka direkt NBA yönetimi ya da kulüpler ile sponsorluk anlaşmaları yapmaktadır. NBA kulüpleri için sponsorluklardan elde edilen gelir 2016-17 sezonunda 862 milyon dolar olarak hesaplandı.

Sadece kendi salonları üzerinden sponsorluk anlaşmaları sağlamayan NBA kulüpleri, 2017 yılından itibaren formalarına da sponsor almaya başladı. Forma sponsorluğu, NBA'de çok yeni bir sponsorluk türü olmasına rağmen; Golden State Warriors'ın 3 yılı kapsayan 60 milyon dolarlık bir anlaşma imzalaması, gelecekte bu sponsorluk anlaşmasının hangi bedellerin üzerinde olacağını gösterir nitelikte.

Bununla beraber NBA'de her kulübün minimum 10 şirket ile sponsorluk anlaşması sağlıyor olması, gelirlerin neden bu seviyede olduğunu gösterir bir hâlde...