Eliminasyon diyetleri ve sporcu rehberi

Neşe Ceylan Zengin

Gastrointeal (GI) semptomlarla uğraşan birçok sporcu ve aktif birey, ister irritabl bağırsak sendromu gibi bir gastrointestinal durum teşhisi konmuş olsun, ister sadece açıklanamayan şişkinlik veya bağırsak hareketlerinde değişiklikler yaşıyor olsun, daha iyi hissetmek için hemen her şeyi denemeye isteklidir. Eliminasyon diyetlerinin geldiği yer burasıdır: takip etmesi zor olmasına rağmen, semptomlarınızı, yaşam kalitenizi, enerji seviyenizi ve atletik performansınızı iyileştirmeyi vaat ediyorlar, bu da birçok insanı onlara bir şans vermeye ikna etmek için yeterlidir.
 
Bununla birlikte, sorun, eliminasyon diyetlerinin her zaman kanıta dayalı olmamasıdır ve gıdaları yeniden tanıtmak için bir plan yoksa kontrolden kolayca çıkabilenler bile olabilir. Bu eliminasyon diyeti kılavuzu, eliminasyon diyetlerinin temellerini, birkaç popüler diyet için kanıt seviyesini yükselterek, sporcular ile aktif bireyler için potansiyel riskleri ve faydalarıyla yaygın eliminasyon diyeti hatalarından ayrıştırır.
 
Çoğu eliminasyon diyeti, iyileşme için semptomları gözlemlerken, bir süre diyetteki semptomlara potansiyel olarak katkıda bulunabilecek gıdaların bir listesini çıkarır. Eliminasyon diyetleri, GI semptomlarının iyileştirilmesi bağlamında en fazla kanıta sahiptir, ancak yorgunluk, baş ağrısı ve eklem ağrısı gibi diğer semptomlar için katkı sağladığını da görebilirsiniz.
 
Hepsi olmasa da bazı eliminasyon diyetleri, yiyeceklerin birer birer birer diyete geri eklendiği bir yeniden giriş dönemini içerir. Elimine ettiğiniz gıdalara gerçekten duyarlı olup olmadığınızı doğrulamak için gıdaları ortadan kaldırdıktan sonra yeniden giriş süresi eklemek en iyi uygulamadır. Uzun bir yiyecek listesini ortadan kaldırdıktan sonra kendinizi daha iyi hissediyorsanız, sistematik olarak gıdaları tekrar eklemeden bunlardan hangisinin semptomlarınıza katkıda bulunduğunu bilmek imkansızdır. Diğer faktörler veya plasebo etkisi nedeniyle semptomlarınızın hafiflemesi de mümkündür, bu da elimine ettiğiniz tüm gıdaları semptomsuz olarak başarılı bir şekilde yeniden sokabilirseniz ortaya çıkabilir.
 
ELİMİNASYON DİYETİ NASIL SEÇİLİR?
 
Eliminasyon diyetlerinin temel öncülü, kontrollü bir izlem yapıyor olmanızdır. Diğer faktörleri (yani stres, uyku, yemek zamanlaması, hidrasyon ve hareket) kontrol etmek için elinizden gelenin en iyisini yaparken belirli yiyecekleri diyetinizden çıkararak başlarsınız -ancak bu faktörlerin asla mükemmel bir şekilde kontrol edilmeyeceğini unutmayın- ve ardından süreç boyunca semptomları gözlemleyerek sistematik olarak yiyecekleri tekrar eklersiniz. Deneye başlamadan önce kendinize sormanız gereken üç temel soru vardır:
 
- Semptomlarımı yönetmek için daha az kısıtlayıcı diğer yöntemleri denedim mi?

- Bu yiyecekleri diyetimden çıkarmanın semptomlara yardımcı olabileceğine dair kanıt var mı?

- Gıdaları yeniden tanıtmak için bir plan var mı?
 
İlk sorunun cevabı hayır ise, daha yumuşak beslenme değişiklikleri üzerinde bir diyetisyenle çalışmak başlamak için daha iyi bir yer olabilir. Bağırsaklarınızı performans için eğitmekle birlikte, özellikle semptomlarınız esas olarak egzersizler sırasında ortaya çıkıyorsa, başlamak için de yararlı olabilecek GI semptomlarını yönetmek için stratejiler vardır.
 
İkinci sorunun cevabı hayır ise, söz konusu eliminasyon diyetinin semptomlarınız üzerinde istenen etkiye sahip olma olasılığı çok daha düşüktür. Hangi eliminasyon diyetlerinin kanıtlarla desteklendiği ve hangilerinin desteklenmediği hakkında daha fazla bilgiyi bu eliminasyon diyet kılavuzuna ise bir sonraki yazımda yer vereceğim.
 
Üçüncü soruya cevap vermenin bir yolunu bulmak evet, herhangi bir gıdayı yeniden vermeden uzun vadeli kısıtlayıcı bir eliminasyon diyeti takip etmek, mikro besin eksikliklerine, mikrobiyomunuzda değişikliklere ve sonunda sporda göreceli enerji eksikliğine ilerleyebilecek kronik düşük yakıta yol açabileceği göz önüne alındığında risklidir. Bir diyetisyenle çalışmak, yeniden tanıtımlar, gıda eklemesi için kişiselleştirilmiş bir plan yapmanın ve diyetinizin uzun vadede beslenme açısından yeterli olmasını sağlamanın harika bir yoludur.